چند نکته حقوقی و جرم شناسی در خصوص یک حادثه

فصل جنوب گروه حقوقی

یکی از پرسنل خدوم نیروی انتظامی در درگیری با مهاجم مسلح  به سلاح سرد در اطراف شیراز به شهادت می رسد ، قاتل در اسرع وقت توسط نیروی انتظامی دستگیر می شود ، قاتل با فرزند شهید مواجهه حضوری می گردد و کودک از قاتل گله گذاری در خصوص شهادت پدر بیگناه خود می کند  و در فضای مجازی فیلم آن منتشر می شود ، فضای اجتماعی و احساسات عمومی برانگیخته می شود . تعدادی از نمایندگان مجلس از جمله رییس مجلس، قانون فعلی «بکارگیری اسلحه توسط مأمورین نیروهای مسلح در موارد ضروری »را ناکارآمد و ناقص می دانند و صحبت از طرح یک یا دو فوریتی برای تصویب قانونی جدید در جهت دفاع از مأمورین  در حین انجام وظیفه می کنند. حال در این خصوص ذکر چند نکته حقوقی و جرم شناسی و چهار ضلعی جرم  قاتل ، مقتول ، قوه مقننه، دستگاه عدالت قضایی) مورد بررسی قرار می گیرند.

۱-تکلیف قاتل که معلوم است : با دستگیری آن توسط ضابطین قضایی در دستگاه عدالت قضایی  و پس از طی تشرفات قانونی و انجام فرایند رسیدگی  و محاکمه به سزای عمل خود خواهد رسید و با بالاترین شدیدترین مجازات ها سالب حیات (قصاص ) مواجهه خواهد شد و با توجه به مشهود بودن جرم و وجود ادله قانونی کافی علیه ایشان به سرعت محاکمه و محکوم به قصاص خواهد شد و به احتمال زیاد این حکم هم اجرا خواهد شد و بخاطر جریح شدن عواطف و احساسات جامعه ، مورد بخشش واقع نخواهد شد .

۲-مقتول یا شهید عزیز هم با توجه به این که مهاجم مسلح به سلاح سرد بود و تهدید خود را عملی کرده بود و حمله را نیز آغاز کرده بود  و وارد عملیات اجرایی جرم شده بود می توانست در جهت دفاع از جان خود، از سلاح تحت اختیار ولو با شلیک به سر و صورت مهاجم باعث قتل وی شود چرا که هم چاره ای جز بکارگیری اسلحه نداشته هم مجوز قانونی حاصل از بند ۱ ماده ۳ قانون بکارگیری اسلحه توسط نیروهای مسلح در موارد ضروری را داشت و هم عمل وی مصداق دفاع مشروع مصرح در ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی بوده و هم شرایط مصرح در فقه و  قواعد شرعی موجود و مهیا می بود.  البته انتخاب واکنش مناسب در میان فشار روانی و رویارویی با مهاجم خشن و مسلح کاری بسیار سخت می بود که نهایتأ می بایست در چند ثانیه اتخاذ می شد.

۳-در فاصله کوتاهی از وقوع حادثه ، قاتل توسط نیروی انتظامی (ضابطان قضایی) دستگیر می شود ، تا اینجا پلیس به وظیفه قانونی خود به خوبی عمل کرده و در اذهان عمومی  و فضای اجتماعی هم مورد تقدیر قرار می گیرد . اما اقدام بعدی پلیس در مواجهه فرزند شهید با قاتلی که چندین ساعت قبل تر پدر وی را آن هم با بی رحمی تمام و با ضربات چاقو به قتل رسانده است  هم از لحاظ  یافته های جرم شناسی مردود می باشد و هم از لحاظ تناقص با کنوانسیون حقوق کودک مورد قبول نیست چرا که مواجهه حضوری فرزند (کودک) شهید بزرگوار با قاتل اثرات روحی و روانی مخربی برای وی خواهد داشت که می تواند غیر قابل جبران باشد ضمن این که فایده عملی هم این موضوع نخواهد داشت چرا بحث بازپروری و بازسازگاری اجتماعی مجرم و یا ایجاد حس شرمساری در مورد وی سالبه به انتفاء موضوع است چرا که مجازات وی قصاص است و از صحنه اجنماع حذف خواهد شد و برای فرزند شهید هم نه تنها مرهمی نبود  بلکه آسیب جدی روانی به وی وارد خواهد کرد و همیشه تصویر پدر شهیدش و قاتل وی در قاب ذهن وی نقش خواهد بست و قطعأ شب و روزهای زیادی را با این کابوس سپری خواهد کرد .

۴-قانونگذار وظیفه خود را قبلا انجام داده  و با جرم انگاری انجام شده در خصوص قانون بکارگیری اسلحه توسط مأمورین،  قانون فعلی پاسخگوی توسل نیروهای مسلح به آن می باشد . فقط باید آموزشهای لازم جهت استفاده از آن داده شود و هم اکنون جامعه حقوقی کشور نگرانی از وضع قانونی ناکارآمد و واجد اشکال در شرایط احساسی دارد که شاید شرایط لازم جهت یک قانون خوب را نداشته باشد .