توسعه آبخیزداری تزریق آب به سفره های زیرزمینی

گچساران- فصلی نو -مدیریت پایدار زیست محیطی نیازمند توسعه طرح های آبخیزداری و آبخوانداری است که در شرایط کنونی کشور می تواند علاج خشکسالی و راهکاری برای کاهش خسارت های باران های سیل آسا و افزایش منابع آب زیرزمینی باشد.

به گزارش فصلی نو، وقتی سیل بی رحمانه جاری می شود و خانه ها را تخریب، باغ ها، زمین های کشاورزی و هرچه برسر راهش قرار دارد با خود می برد و یا عطش خشکسالی باعث خشکیدگی جنگل ها، مراتع، محصولات کشاورزی و کمبود آب آشامیدنی و صنعتی می شود ارزش اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوانداری بیش از پیش روشن می شود.

ایران دو روی سکه فراوانی و قحطی آب در سال های گذشته و بهار امسال را تجربه کرد تا همه متولیان مجاب شوند توجه به مدیریت علمی منابع آب نیاز ضروری امروز کشور است.

به اعتقاد کارشناسان جنگل کاری طرح های حوزه‌های آبخیزداری اعم از طبیعی، کشاورزی، اقتصادی و انسانی بدون ایجاد اثرات منفی در منابع آب و خاک می تواند به صورت مکانیکی یا بیولوژیکی اجرا شود.

کارشناسان منابع آب می گویند: جلوگیری از حمل رسوبات به مخازن سدها، پیشگیری از فرسایش خاک، حفظ و افزایش ارزش تفرجگاهی، توسعه پوشش گیاهی و افزایش میزان آبدهی چشمه ها و قنات ها از مزایای اجرای طرح های آبخوانداری و آبخیزداری است.

بنا به آمار موجود سیلاب ها در کشور سالانه حدود ۴۶ میلیون تن فرسایش خاک ایجاد می کنند که این میزان فرسایش خاک می تواند ۱۰ هزار هکتار زمین زراعی را تخریب کند که این مشکلات با عملیات آبخیزداری برطرف می شود.

کارشناسان منابع طبیعی معتقدند؛ به ازای هر هکتار اجرای عملیات آبخیزداری می توان بین ۲۰ تا ۲۵ درصد از حجم آب نگهداری شده و ذخیره ای در سفره های زیرزمینی را افزایش داد.

هم اکنون طرح‌های رونق آبخیزداری و آبخوان‌داری در یک هزار و ۳۴ حوزه آبخیز در بیش از ۱۰ هزار نقطه کشور اجرا می‌شود.

از مجموع ۶۰ میلیون هکتار از عرصه های بیابانی و مرتعی کشور حدود ۲۵ میلیون هکتار مستعد عملیات آبخیزداری است.
در سه دهه اخیر برای رفع معضل خشکسالی، جلوگیری از فرسایش بادی و هدر رفت آب حدود ۲ هزار طرح آبخیزداری در هشت میلیون هکتار از عرصه های طبیعی کشور انجام شده است.

استان کهگیلویه و بویراحمد با حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومتر مربع وسعت یک درصد مساحت و یک درصد جمعیت کشور که بیش از ۱۰ درصد از روان آب‌های کشور معادل ۱۰ میلیارد متر مکعب آب را به خود اختصاص داده نیازمند اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوانداری است.

میزان فرسایش خاک در این استان ۲۰ تن در هر هکتار است که اجرای طرح های آبخیزداری و مهار روان آب ها، راهکار موثری برای پیشگیری از فرسایش خاک است.

سیلاب های بهار امسال ۱۵ هزار میلیارد ریال به زیرساخت های کهگیلویه و بویراحمد خسارت وارد کرد.

این میزان خسارت در بخش های مختلف زیرساختی، خدمات، شیلات، مسکن، حمل و نقل، جاده های اصلی و مواصلاتی، دام و طیور، کشاورزی و آب گرفتگی منازل برآورد شد.
براساس برآوردهای جهاد کشاورزی، ۲ میلیارد مترمکعب آب برای مصرف کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد در افق بلند مدت مورد نیاز است اما به دلیل زیرساخت های لازم حتی در زمان ترسالی بخش عمده ای روان آب ها از استان خارج و زمین های دیم تشنه می مانند.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد می گوید: به منظور مقابله با خشکسالی و کنترل سیلاب ها در استان به مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز نیاز است.

خدابخش جنگلی، آبخیزداری را مهمترین راه مقابله با خشکسالی دانست و گفت: با کنترل روان آب‌ها سطح آب سفره‌های زیرزمینی تقویت می‌شود.

وی با اشاره به انجام طرح مطالعاتی پروژه های آبخیزداری در سطح یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار و مطالعات اجرایی به مساحت ۶۲۰ هزار هکتار تصریح کرد: کهگیلویه و بویراحمد ظرفیت اجرای طرح های آبخیزداری در سطح وسیع را دارد.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت :۱۴۰ میلیارد ریال اعتبار برای اجرا و تکمیل ۲۵ طرح آبخیزداری در استان در سال جاری اختصاص یافته است.

خدابخش جنگلی اظهار داشت: این اعتبار از محل بودجه صندوق توسعه ملی برای این طرح های آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد پیش بینی شده است.

وی تصریح کرد: ۱۷ طرح آبخیزداری با حجم ۳۰ هزار متر مکعب در استان برای اجرای طرح های آبخیزداری برنامه ریزی شده است.

جنگلی بیان کرد: طرح های آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد در قالب عملیات مکانیکی و سنگ ملاتی در حوزه های مختلف آبریز اجرا می شود.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد تعداد پروژه های آبخیزداری در دست اجرای مناطق مختلف استان را هشت مورد عنوان کرد و ابراز داشت: این طرح ها با حجم پنج هزار متر مکعب به طور میانگین ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

وی عنوان کرد: حجم عملیات مکانیکی طرح های آبخیزداری انجام شده در استان از سال ۱۳۷۰ تاکنون شامل سازه های سنگ ملاتی، مکانیکی و خاکی ۲ میلیون و ۴۵۰ هزار متر مکعب است.

وی بیان کرد: حجم عملیات بیولوژیکی اجرا شده در کهگیلویه و بویراحمد در بیش از سه دهه اخیر نیز ۳۰۰ هزار هکتار برآورد می شود.

جنگلی هدف از اجرای این طرح‌ها را ذخیره نزولات آسمانی، افزایش سطح آب سفره‌های زیرزمینی، کنترل فرسایش خاک و جلوگیری از پرشدن مخازن عنوان کرد.

نماینده مجری طرح احیا و تعادل بخشی منابع آبی زیرزمینی کهگیلویه و بویراحمد گفت: با مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز کشاورزی، ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار متر مکعب آب در دشت‌های این استان صرفه جویی شده است.

محمدرضا کایدونی افزود: با اجرای طرح تعادل بخشی تاکنون ۲۸۰ حلقه چاه آب غیرمجاز کشاورزی و صنعتی در این استان مسدود شده است.

وی با بیان اینکه پلمپ چاه‌های آب غیرمجاز با هدف کاهش افت سفره‌های زیرزمینی انجام می‌شود، گفت: بیش از یکهزار حلقه چاه غیر مجاز آب در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که ۷۰۰ حلقه کشاورزی و مابقی در بخش صنعت و آشامیدنی است.

کایدونی اظهار داشت: در سال گذشته بیش از ۱۶ حلقه چاه کشاورزی در مناطق مختلف این استان مسدود و پلمپ شد که موجب صرفه جویی ۲۴۳ هزار متر مکعب آب در دشت‌های این استان شد.
وی تصریح کرد: کهگیلویه و بویراحمد دارای ۲ هزار و ۵۰۰ حلقه چاه آب است که سالانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب از آنها استحصال می‌شود.

کایدونی ابراز کرد: اصلاح و تعدیل پروانه‌های بهره برداری چاه‌های موجود در دشت‌های این استان از مهمترین برنامه‌های در دست اجراست.
وی بیان کرد: طرح اصلاح و تعدیل پروانه برداشت تاکنون در ۲ هزار و ۱۱ حلقه از چاه‌های دشت‌های استان اجرا شده که از این تعداد یکهزار و ۷۶۷ مورد اصلاح و ۲۴۴ مورد تعدیل شده است.

کایدونی گفت: به منظور ساماندهی و کنترل مصرف درست آب در بخش کشاورزی، سال گذشته برق ۷۰ حلقه از چاه‌های غیر مجاز این استان قطع شد.
کایدونی اظهار داشت: سالانه ۲۸۳ میلیون متر مکعب آب از ۲ هزار و ۴۸۹ حلقه چاه مجاز در این استان برداشت می‌شود.
نماینده مجری طرح احیا و تعادل بخشی منابع آبی زیرزمینی کهگیلویه و بویراحمد گفت: ۲۲۰ منبع ذخیره آب آشامیدنی در کهگیلویه و بویراحمد تاکنون تعیین حریم شده است.
وی تصریح کرد: اجرای طرح نصب تجهیزات هوشمند بر روی چاه‌های کشاورزی در سال ۱۳۷۸ در قالب تعادل بخشی با هدف نظارت بر فرایند مصرف آب چاه‌های کشاورزی و صیانت از منابع آب‌های زیرزمینی آغاز شد.
کایدونی گفت: با نصب کنتورهای هوشمند در طول سال میزان آب استحصالی هر چاه سنجش شده و در صورت اضافه برداشت هشدارهای لازم به بهره بردار داده می‌شود.
نماینده مجری طرح احیا و تعادل بخشی منابع آبی زیرزمینی کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: تاکنون ۵۳۰ کنتور هوشمند بر روی چاه‌های کشاورزی استان نصب شده، که ۲ هزار حلقه چاه کشاورزی و شرب کهگیلویه و بویراحمد نیازمند نصب کنتورهای هوشمند است.

این استان ۷۲۰ هزار نفری با ۲ اقلیم متفاوت و مناظر بکر و طبیعی و موقعیت خاص گردشگری دارای هشت شهرستان، ۱۷ شهر و یکهزار و ۶۷۶ روستای دارای سکنه است.