سایه تهدید برسر «ده‌شیخ» بویراحمد

فصلی نو؛

غار ده شیخ در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته تا برای حضور گردشگر آماده شود اما فعالیت‌های انجام شده برای این منظور مورد اعتراض غارشناسان قرار گرفته است.

به گزارش فصلی نو غار ده شیخ را یک چوپان کشف کرد و قتی فهمید که داخل آن هیچ گنجی وجود ندارد آن را لو داد تا مردم همه از وجود چنین غاری مطلع شوند. پس از او یک سرمایه‌گذار خصوصی اقدام به ساخت و ساز در این غار و محیط اطرافش کرد. او دری آهنی برای جلوگیری از ورود حیوانات نصب و ورودی غار را برای حضور گردشگران باز کرد چرا که باید برای ورود به این غار افراد سینه خیز می‌رفتند.

همچنین نورهای رنگارنگی را نیز به قندیل های تاریخی تاباند تا بتواند جلوه ای دیگر به این غار بدهد. به همین دلیل گردشگر در برخی از قسمت‌ها با رنگ تند سبز و یا آبی رو به روست.  بابت حضور هر گردشگر در این غار که هنوز می‌توان ردی از استخوان‌های قدیمی حیوانات را در آن دید، ۱۰هزار تومان ورودی در نظر گرفته شده است. اینها غیر از ساخت و سازهایی است که پایین تر از ورودی غار برای تسهیل در رفت و آمد گردشگران پیش‌بینی شده است. راه سنگ فرش شده و پارکینگی برای حضور خودروها از جمله اتفاقاتی است که موجب شده تا چندین درخت قدیمی در محدوده غار ده شیخ قطع شود. غاری که در شهرستان پاتاوه استان کهگیلویه و بویر احمد قرار دارد.

گذاشتن در آهنی برای غار مشکل دارد

غارنوردان حالا نگران سلامت این غار آهکی هستند. به گونه‌ای که پس از انتشار گزارش و تصاویری از غار ده شیخ، جواد نظام‌دوست از غارنوردان حرفه ای و رئیس سابق انجمن غار و غارشناسی ایران با انتقاد از این نوع فعالیت‌ها به منظور رفاه حال گردشگران در غارها گفت: گذاشتن در آهنی برای غار در مواردی اشتباه است و باید تیم متخصص آن را بررسی کند. اشتباه دیگر اینکه بگوییم این در برای جلوگیری از ورود حیوانات کار گذاشته شده است. حیواناتی مانند شغال و … محل زندگی شان اینجا بوده و ما انسانها هستیم که با ورودمان به چنین جایی محل زندگی آنها را بر هم زده ایم.

نظام‌دوست درباره اینکه سن این غار توسط یک دکترای زمین شناسی حدود ۱۳۵ میلیون سال تخمین زده شده نیز گفت: تخمین عمر غار با برخی آزمایش‌های دقیق آکادمی انجام می گیرد که در ایران نیز قابل انجام نیست، سن سنجی، پائلوکلیمنت هواشناسی دیرینه از روی استلاکتیت‌ها کار چشمی و راحتی نیست.

او همچنین به این موضوع انتقاد دارد که بدون هیچ دلیلی روستائیان این غار را علیصدر دوم می‌نامند و برای رفاه حال گردشگران اقدام به تخریب بخش‌هایی درون غار شده است. نظام دوست افزود: این غار تا چهار، پنج سال پیش بکر بوده اما در یکی دو سال اخیر اخباری شنیده‌ایم مبنی‌بر اینکه بدون مطالعه و بررسی در کارگروه غارشناسی شروع به فعالیت‌هایی در این غار کرده‌اند. باید اول غارها مورد شناسایی کامل قرار گیرند که شامل نقشه بداری، بررسی ساختار زمین شناسی منطقه، زیست شناسی درون غار و… می‌شود. ممکن است برخی از این غارها منحصر به فرد باشد سپس درجه بندی می شوند سپس تیم متخصص آماده سازی وارد آن خواهد شد این آماده سازی به منظور نصب چراغ و یا بازکردن مسیر نیست. بلکه منظور این است که چطور باید در آن فعالیت کرد که گونه‌های جانوری آن از بین نرود. به عنوان مثال خفاشی که در این غار زندگی می کند چطور محل زندگی خود را ترک نکند.

وی افزود: وقتی بدون اطلاع در غار مسدود می‌شود اولین صدمه را خفاش می‌بیند و اگر خفاش نتواند وارد محل زندگی خود شود محصول زراعی اطراف آن غار بعد از دو سه سال افت می‌کند چون ماموریت خفاش شکار حشرت موذی و آفات نباتی است پس وقتی این کار را انجام ندهد و جا به جایی دانه‌های گیاهی نیز انجام نشود محصول زراعی آسیب می بیند. بنابراین با تغییر محل زندگی خفاش به خودمان آسیب زده ایم.

نصب روشنایی در غار مانع رشد جلبک‌ها می‌شود

نظام دوست به این موضوع نیز اشاره کرد که افرادی در رشته‌های مختلف روی این غار تحقیق کرده اند. یکی از این افراد محدثه السادات تهامی دانشجوی دکتری رشته بیوسیستماتیک جانوری است که اخیرا از غار ده‌شیخ بازدیدی داشته است.

تهامی گزارشی که آن را در اختیار خبرنگار قرار داده نوشته است: متاسفانه شاهد تغییر دهانه ورودی غار و نصب در و همچنین نورپردازی داخل غار بودیم، خاک کف غار در اثر رفت و آمدهای فراوان و دست کاری هایی، به بستری سفت و محکم تبدیل شده بود و مطلوبیت خود را برای زندگی حشرات خاکزی از دست داده بود و کمترین تعداد و تنوع جانوری را در محیط داخل مشاهده کردیم که در صورت تداوم وضعیت موجود منجر به انقراض کامل گونه های بومی ذکر شده خواهد شد.

وی ادامه داده است: از اثرات تغییر فرم و اندازه دهانه ورودی غار و نصب درب می توان تغییرات جریان هوا به داخل، به خصوص قسمت های ابتدایی تر، و در نتیجه افت رطوبت مورد نیاز برای حشرات غارزی به خصوص جیرجیرک های غارزی که بیشتر نزدیک به دهانه زندگی می کنند و بسیار به رطوبت بالا حساس هستند، و تغییرات شدید دمایی طی فصول سال که خود استرس و تهدیدی برای غارزیان محسوب می شود، اشاره کرد. همچنین نصب روشنایی داخل غار رشد جلبک ها و گیاهان(که بومی محیط غار نیستند)  و در نتیجه بر هم خوردن تعادل اکوسیستم را در بر خواهد داشت البته اینها موارد بسیار کمی از هزاران مورد تاثیر توریستی شدن یک غار، و به ویژه غار ده شیخ طبق این گزارش، بر محیط زیست آن است.

به نظر می رسد بهتر است قبل از هر اقدامی پس از کشف غاری در ایران، نحوه استفاده از آن توسط کارگروه غارشناسی کشور مورد بررسی قرار گیرد. همچنین به تازگی آیین نامه درجه بندی غارها نیز تدوین و ابلاغ شده است و نشان می دهد که نحوه استفاده از غارها باید به چه صورتی باشد و هر غاری چه درجه ای را می گیرد. آیا اصلا گردشگران مجاز به رفتن داخل آنها هستند یا خیر.