سدسازی در کهگیلویه و بویراحمد؛تامین۲میلیارد مترمکعب آب برای جنوب ایران

یاسوج- فصلی نو- هم اینک ۲ سد شاه قاسم و کوثر به ظرفیت حدود ۵۰۹ میلیون متر مکعب در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد و ۲ طرح بزرگ سدسازی چم شیر و تنگ سرخ در این استان با حدود ۲ میلیارد مترمکعب در حال اجراست که با راه اندازی آن مشکل تامین آب پنج استان جنوبی کشور حل خواهد شد.

به گزارش فصلی نو، براساس آمارهای موجود، کهگیلویه و بویراحمد ۱۰ درصد آب‌های کشور را در اختیار دارد اما بخش عمده‌ای از زمین‌های کشاورزی آن به صورت دیم کشت می‌شود.
90درصد از آب آشامیدنی شهرهای کهگیلویه وبویراحمد از سفره‌های زیرزمینی تأمین می‌شود.
این استان با بیش از ۱۶ هزار کیلومتر مربع، یک درصد از مساحت ایران را در اختیار دارد.
گزارش های منتشر شده شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد حکایت از کاهش میزان نزولات جوی در ۹ سال گذشته در این استان دارد که این امر ضرورت تلاش برای بهره برداری از سدهای در حال ساخت را بیشتر کرده است.
میانگین بلند مدت بارندگی در این استان از ۴۳ سال قبل تاکنون افزون بر ۶۷۵ میلی متر معادل حدود ۱۰ هزار و ۴۷۴ میلیون مترمکعب اعلام شده است.
این عوامل و تنش آبی در شهرهای یاسوج، مادوان، سوق و دهدشت و کمبود آب کشاورزی و صنعت در شهرهای گرمسیری کهگیلویه و بویراحمد لزوم تلاش مضاعف برای تکمیل سدهای در حال ساخت را بیشتر کرده است.

** مزایای احداث سدها
تأمین آب کشاورزی، آشامیدنی و صنعت، تولید انرژی، کنترل سیلاب، پرورش ماهی در مخزن، توسعه مناطق تفریحی و توریستی و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی از مهمترین مزایای این سازه‌هاست که می‌تواند مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی را هموار کند.
از کل مصارف کشور ایران ۴۵ درصد از آب‌های سطحی و ۵۵ درصد از آب‌های زیر‌زمینی تأمین می‌شود.

** سد کوثر تأمین کننده آب آشامیدنی پنج استان جنوبی
سد کوثر سالانه آب آشامیدنی ۲۰ شهرستان و ۲ هزار روستای استان‌های هرمزگان، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر را تأمین می‌کند.
گنجایش مخزن سد کوثر ۵۸۰ میلیون متر مکعب است و آب آشامیدنی ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از مردم استان‌های هرمزگان، بوشهر، خوزستان و تعدادی از شهرستان‌های کهگیلویه و بویراحمد را تأمین می‌کند.
سد کوثر (تنگ دوک) در فاصلهٔ ۶۰ کیلومتری شمال غربی از شهر دوگنبدان، در شهرستان گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.

** سد چم شیر و چشم انداز توسعه کشاورزی استان‌های جنوبی
معاون اجرایی طرح سد و نیروگاه چم شیر گچساران گفت که پیشرفت فیزیکی عملیات اجرایی این سد در استان ۷۰ درصد است.
محمدرضا فاضل افزود: تاکنون هشت هزار میلیارد ریال اعتبار برای اجرای طرح بزرگ سد چم شیر توسط دولت تدبیر و امید هزینه شده است.
فاضل با بیان اینکه عملیات اجرایی این سد از سال ۱۳۹۱ آغاز شده، تصریح کرد: اعتبار این سد از محل فاینانس خارجی تأمین شده است.
وی ابراز کرد: تونل دسترسی، حفاری تونل انحراف، سازه‌های اصلی، بدنه، جاده دسترسی و ساختمان‌های اداری از مهمترین بخش‌های اجرا شده این سد است.
فاضل افزود: تأمین آب آشامیدنی و صنعت، بهره‌مند شدن ۱۱۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و بوشهر، ذخیره و کنترل آب رودخانه زهره به میزان یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون متر مکعب، تولید ۲۸۲ مگاوات برق آبی، کنترل سیلاب‌های مخرب رودخانه زهره، اشتغال زایی در زمان اجرای طرح و زیر ساخت‌های صنعت گردشگری و پرورش ماهی از مهمترین مزایای این سد است.
معاون اجرایی طرح سد و نیروگاه چم شیر گچساران بیان کرد: سد چم شیر بلندترین سد وزنی از نوع بتنی غلتکی ایران است.
وی اظهار داشت: مطالعه احداث سد چم شیر در سال ۷۳ از سوی سازمان آب منطقه‌ای فارس، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد صورت گرفت.
نیروگاه و سد چم شیر در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دوگنبدان در استان کهگیلویه و بویراحمد و بر روی رودخانه زهره در حال ساخت است.

** ساخت سد تنگ سرخ
معاون طرح و برنامه شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه سد تنگ سرخ بویراحمد مهمترین طرح تأمین آب آشامیدنی مرکز استان است، گفت: ۱۴۰ میلیارد ریال برای اجرای این سد در سال جاری تصویب شده است.
جهان بخش احسانی افزود: این اعتبار از محل اوراق مشارکت تأمین خواهد شد.
وی اظهار کرد که برای شتاب بخشی به ساخت سد تنگ سرخ این طرح مهم به قرارگاه خاتم واگذار شده است.
احسانی بیان کرد: در سفر سال گذشته هیات دولت به استان کهگیلویه و بویراحمد مصوب شد که در ابعاد و اهداف سد تنگ سرخ تغییراتی صورت گیرد که این طرح با این اولویت به‌طور جدی در حال انجام است.
عملیات اجرایی سد تنگ سرخ یاسوج در سال ۱۳۹۰ با هدف تنظیم سالانه ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب برای مصارف کشاورزی، صنعتی و آشامیدنی کهگیلویه و بویراحمد و شیراز آغاز شد.
معاون طرح و برنامه شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد اظهار داشت: این طرح بعد از بازنگری باهدف تأمین ۸۲ میلیون متر مکعب آب برای مصارف آشامیدنی و صنعت در کهگیلویه و بویراحمد و فارس اجرا می‌شود و آب کشاورزی از مخزن طرح در بازنگری جدید حذف شده است.
به گفته وی، در مطالعات جدید حجم مخزن سد با هدف شتاب بخشی روند ساخت آن کوچک‌تر خواهد شد.
سد خاکی تنگ سرخ از نوع سنگ ریزه با هسته رسی در منطقه تنگ سرخ بویراحمد و بر روی رودخانه بشار در ۳۵ کیلومتری یاسوج درحال احداث است.
در طرح اولیه، سد تنگ سرخ ۶۶ متر ارتفاع، ۹۱۷ متر طول، عرض تاج ۱۰ متر و با حجم مخزن در رقوم نرمال بهره برداری ۱۲۵ میلیون متر مکعب در سال و حجم تنظیم مخزن آبگیری سالانه ۲۰۰ میلیون متر مکعب پیش بینی شده بود.
25 میلیون متر مکعب از این میزان آب سد برای آشامیدنی شهر یاسوج، ۴۲ میلیون متر مکعب برای تأمین آب کشاورزی شهرستان بویراحمد و ۱۷ میلیون متر مکعب برای تأمین آب صنعتی یاسوج، ۷۲ میلیون متر مکعب برای تأمین آب آشامیدنی شهرستان شیراز و ۳۳ میلیون متر مکعب برای مصارف زیست محیطی رودخانه بشار در نظر گرفته شده است.
وی در حال مطالعه بودن چند سد کوچک آبریز در مناطق مختلف کهگیلویه و بویراحمد خبر داد.
احسانی تصریح کرد که دم چنار، سادات، سقاوه، سیوکی و شبلیز از جمله این طرح‌هاست که برای تأمین آب در بخش‌های مختلف طراحی و احداث خواهند شد.

**اختصاص اعتبار برای تکمیل سد کوچک کوهبرد
نماینده مردم شهرستان‌های کهگیلویه، بهمئی، چرام و لنده در مجلس شورای اسلامی گفت: ۲۲ میلیارد ریال اعتبار برای تکمیل سد مخزنی کوهبرد بر روی رودخانه کوهبرد اختصاص یافته است.
عدل هاشمی پور افزود که سد مخزنی کوهبرد از مهم‌ترین طرح‌های در حوزه آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی در شهرستان کهگیلویه است که برای تأمین آب بخشی از زمین‌های زراعی و تشنه جنوب شرق دهدشت احداث می‌شود.
وی بیان کرد: مساحت محدوده آبریز در ساختگاه این سد حدود ۳۹ کیلومتر، آورد سالانه رودخانه در محل سد حدود سه میلیون متر مکعب و حجم مخزن سد ۲ و نیم میلیون متر مکعب است.
وی تصریح کرد: با بهره برداری از این سد بیش از ۳۰۰ هکتار از زمین‌های دیم جنوب شهرستان کهگیلویه آبیاری می‌شود.

**سهم کهگیلویه و بویراحمد از منافع سدسازی
تکمیل سدهای در حال ساخت کهگیلویه و بویراحمد ضمن ایجاد زیرساخت‌های تأمین پایدار آب می‌تواند با تأمین آب صنعت و کشاورزی زمینه رونق تولید و خودکفایی ملی را فراهم ‌کند.
گرچه بیش از ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب باید پشت سدهای کنونی و در دست احداث در کهگیلویه و بویراحمد ذخیره شود اما بخش کمی از این آب به استان اختصاص داده می شود و کشاورزان این استان همچنان محروم از منابع آبی هستند.
آب اختصاصی سدها نیز به صورت متوازنی در استان توزیع نمی شود به گونه ای که زمین های کشاورزی کهگیلویه از آب سد کوثر که فاصله کوتاهی با آن دارند، تاکنون بی نصیب مانده است.
کهگیلویه و بویراحمد با ۷۱۳ هزار نفر جمعیت حدود ۱۰ درصد ریزش‌های جوی کشور را دارد.