مرگ خود خواسته؛ پدیده ای آشنا اما غافلگیرکننده-فاطمه رشیدی

فصلی نو-فاطمه رشیدی

استان کهگیلویه وبویراحمد به نسبت جمعیت رتبه سوم کشور را در تعداد خودکشی دارد. این جایگاه برای استانی که اغلب شاخص های  توسعه رتبه بالاتر از بیست و پنجم دارد ،نگران کننده است. اما خودکشی جز آن دسته از آسیب های اجتماعی است که به سختی می توان درباره آن موضع گرفت. از یک سو سخن گفتن درباره آن باعث لوث و عادی شدن موضوع درجامعه شده و از سوی دیگر سکوت درباره این پدیده باعث می شود افکارعمومی با رصد اخبار آن از منابع رسمی وغیر رسمی دچار نا امیدی شود.

پیچیدگی انگیزه های افراد برای پایان دادن به زندگی خودشان نیز صحبت درباره این پدیده را سخت تر می کند. یک روز فقرعامل  اغلب خودکشی ها اعلام می شود و اما تصاویر افرادی که درماشین های آخرین مدل خود سلفی خداحافظی گرفته اند همه معادلات را به هم می ریزد.روز دیگر بیکاری را ریشه خودکشی معرفی می کنند اما پایین آمدن سن افرادی که خودکشی می کنند این ادعا را نیز رد می کند.

با همه این آمارها و حتی رتبه سومی که بر پیشانی این استان ثبت شده، استاندار کهگیلویه و بویراحمد می گوید:این استان به لحاظ آسیب‌های اجتماعی جزاستان‌های پاک کشور است اما  نباید در انجام اقدامات پیشگیرانه غفلت کرد که به صورت ناگهانی، استان با شیوع یک آسیب روبرو شود.

موسی خادمی می افزاید: خودکشی به لحاظ تعدادی رقم بزرگی نیست اما باید قبل از اینکه اپیدمی شود جلوی آن گرفته شود.

ابهامات زیادی درباره این پدیده وجود دارد اما همه روی فرهنگی و اجتماعی بودن و همچنین مسری بودن خودکشی توافق دارند.

خودکشی یک پدیده هیجانی است

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی استان کهگیلویه وبویراحمد می گوید: خودکشی یک پدیده چند عاملی است که هر بخش را حل کنیم عامل دیگری از در وارد می شود.

سیاوش پور می افزاید: احتمال خودکشی در خانواده هایی که یکی از افراد آن قبلا دست به خودکشی زده ، میان مشاغل آزاد و بیکاران بیشتر از سایر اقشار است.

وی یادآور می شود: در گذشته بیشتر بی سوادان اقدام به خودکشی می کردند اما اکنون  خودکشی در میان تحصیلکردگان و  دانشجویان در حال رشد است.

سیاوش پور با بیان اینکه خودکشی در میان حاشیه نشینان بیشتر است می گوید:آمار خودکشی در شهرها ۵۹ درصد و در روستاها ۴۱ درصد است.

وی اضافه می کند:آمار خودکشی های ۱۴ تا ۲۵ ساله ها در حال رشد است و در افراد بالای ۵۰ سال تقریبا به صفر رسیده است.که این نشان می دهد خودکشی یک پدیده هیجانی است.ضمن آنکه اقدام به خودکشی در میان خانم ها بیشتر از آقایان است اما مردان موفقتر هستند.

به گفته معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی باورهای غلطی در جامعه وجود دارد که باید اصلاح شود. به عنوان مثال مردم بر این باورند فردی که ادعا می کند می خواهد خودش را بکشد نمی کشد و یا فردی که خودکشی ناکام داشته دوباره اقدام به خودکشی نمی کند.

وی تاکید می کند : اینکه گفته می شود افرادی که خودکشی می کنند شجاعند و یا افراد ترسو خودکشی نمی کنند نیز باور غلطی است چرا که معمولا آدم هایی که شجاعت زنده ماندن و برخورد با مسایل را ندارند اقدام به خودکشی می کنند که به نظر آسان ترین و در دسترس ترین راه است.

سیاوش پور روابط بین فردی یکی از مهمترین دلایل خودکشی می داند و می افزاید:کسانی که خودکشی می کنند بارها و بارها این موضوع را در خانواده های خود اعلام کرده اند اما چون روابط بین فردی در برخی خانواده ها ضعیف است این موضوع جدی گرفته نمی شود.

وی با اشاره به آداب و رسوم اشتباه فرهنگی و اجتماعی  ادامه می دهد: در گذشته خانواده ها از اینکه فرزندانشان خودکشی کنند شرم داشتند و بزرگان نیز به مراسم های ختم  این افراد نمی رفتند اما اکنون مراسم هایی گرفته می شود که خود به نوعی ترغیب کننده است در حالی که خانواده ها برای کم کردن بار عذاب وجدان خود چنین مراسماتی برگزار می کنند.

سیاوش پور اضافه می کند: نباید از افرادی که خودکشی می کنند قهرمان بسازیم چرا که این افراد نتوانسته اند با مشکلات زندگی بجنگند و اقدام به خودکشی کرده اند.و برای این کار نیاز به اقدامات فرهنگی  داریم و باید از ظرفیت روحانیون و بزرگان در مراسم ها و مساجد  برای تبیین و تشریح ابعاد شرعی و اجتماعی این مساله استفاده کنیم.

خودکشی، خشم کنترل نشده

مدیر کل پزشکی قانونی موضوع را از زاویه دیگری بررسی می کند و به نقش جغرافیا بر شخصیت و خلق و خوی افراد اشاره می کند و می گوید در بررسی پدیده خودکشی باید این موضوع مورد توجه قرار بگیرد.

کامروز امینی با بیان اینکه استان های کرمانشاه ، ایلام و کهگیلویه وبویراحمد ، بیشترین آمار خودکشی را نسبت به جمعیتشان دارند می گوید: بر اساس آمارها در استان های لر نشین اقدام به خودکشی زیادتر است.پس یک مساله فرهنگی و حتی شخصیتی است که با میزان تسلط مردمان این استانها بر خشم خود ارتباط دارد.

امینی با تاکید بر فرهنگسازی کنترل خشم ،می افزاید: معمولا کسانی که توانایی کنترل خشمشان را ندارند به خود و به دیگران آسیب می رسانند که خودکشی مصداق آسیب به خود و نزاع نیزمصداق آسیب به دیگران است که آمار نزاع هم در همین استان ها بالاست.

مدیر کل پزشکی قانونی با وحشتناک خواندن این پدیده می گوید: خودکشی مانند بیماریهای عفونی ،حالت مسری دارد. گاها شاهد خودکشی های دسته جمعی در استان هستیم و به همین دلیل معتقدم نباید با اطلاع رسانی درباره آن باعث سطحی شدن این موضوع شویم.

کامروز امینی  تاکید می کند: بیشتر افراد با حلق آویز کردن به زندگی خود پایان می دهند با این حال در این استان استفاده از سلاح گرم برای خوکشی سه برابرآمار کشوری است.

سکوت جایز نیست

مدیرکل بهزیستی استان بیشتر از آنکه به علل اقدام افراد به خودکشی بپردازد نحوه برخورد  مسئولان با این پدیده را مهم می داند و بر خلاف دیگران معتقد است مطرح نکردن موضوع  ممکن است به رشد آن دامن زند.

سید علیرضا موسوی امجد معتقد است:نمی‌توان با مطرح کردن مداوم موضوع خودکشی آن را لوث کرد وبرای جامعه آن را امری عادی جلوه داد بااین‌حال نمی توان آن‌قدر چراغ خاموش حرکت کرد که به صورت ناگهانی مثل ایدز از کنترل خارج شود.

 پدیده فرهنگی است راه حل فرهنگی می خواهد

مدیر حوزه هنری استان نیزبا بیان اینکه خودکشی یک پدیده فرهنگی است می گوید: این پدیده و مبازره با آن راه حل فرهنگی می خواهد و با دستور و نصیحت و قانون نمی توان آن را حل کرد یا کاهش داد

شریف اسلامی می افزاید:باید برای حل معضلات اجتماعی از هنر کمک بگیریم چرا که زبان هنر برترین زبان است بیشتر افرادی که خودکشی می‌کنند نه مشکل مالی دارند و نه در سنی هستند که در زمره بیکاران جامعه به حساب بیایند.

همه آنچه مدیران می گویند و گفته اند نشان می دهد این پدیده اجتماعی را به خوبی می شناسند اما هنوز راهکار مشخص و جامعی برای رویارویی با این موضوع ندارند. البته خودکشی مربوط به استان یا کشور نیست و بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی سالانه یک میلیون نفر در دنیا دست به خودکشی می زنند هر چند دلایل خودکشیها کاملا مشخص نیست با این حال در ایران نا امیدی مهمترین دلیل خودکشی عنوان شده است.

سایت استان