یادداشت ارسالی – تخصص در امور شهری و شورای شهر

فصلی نو – ابوذر توکل پور

شورای شهر به عنوان نهادی که متولی مدیریت شهر و نظارت بر تمام نهاده ای مرتبط با مدیریت شهری ست باید دارای ساختاری تخصصی و توانمند در حوزه تصمیم گیری و مدیریت جامع شهر باشد . از طرفی شهر به مثابه یک کل ، متشکل از ارکان مختلفی ست که لایه لایه آن را می سازند؛ و هر کدام نیاز به تخصص ویژه ی خود دارند . در یک تقسیم بندی کلان می توان شهر را به دو رکن کالبد و روح تقسیم کرد .بستر طبیعی و هر انچه به دست انسان در طول تاریخ ساخته شده ؛کالبد و مردم ، روابط بین آنها و عناصر طبیعی نظیر آب و درخت ، روح شهر را شکل می دهند . بدیهی ست برای مدریت چنین کلی باید از رویکرد مدیریت میان رشته ای استفاده کرد و برای تصمیم گیری در هر حوزه باید با محوریت نظر کارشناسی متخصص همان حوزه در تعامل با سایر حوزه ها اقدام کرد . اما این نگرش در تشکیل شوراها وجود نداشت و به تبع قانون انتخابات اعضای شورای شهر دارای نقطه ضعف بزرگی ست : عدم اعتقاد و التزام به تخصصی بودن کرسی های شورای شهر.

آسیب این ضعف قانونی آنجا خود را نشان می دهد که در گام اول ، راه را برای کاندید شدن افراد فاقد تخصص مرتبط با شهر ، برای انتخابات شورا باز می کند و در مرحله بعدی به دلیل پایین بودن سطح اگاهی جامعه نسبت به ماهیت وظایف شورای شهر ، همان افراد فاقد تخصص ولی دارای محبوبیت عام رای اورده و وارد شورای شهر می شوند . روندی که در ادوار اخیر شورای شهر به وضوح دیده می شود و نتایج منفی آن گریبان شهر و شهروندان را در کلان شهر گرفته است .

مردم باید آگاه شوند که با انتخاب افراد فاقد صلاحیت تخصصی لازم سطحی از امور تصمیم گیری را برای ۴ سال به فردی واگذار می کنند که نحوه عملکرد وی به طور مستقیم یا غیر مستقیم با زندگی آنها و آینده شهر مرتبط بوده و تمام مسایل فردی و اجتماعی محیط زندگی شان متاثر از تصمیم گیری های فرد منتخبشان است .

اکنون با پشت سر گذاشتن تجربه ای چندین ساله، در آستانه انتخابات این دوره شوراها قرار داریم. نگاهی به عملکرد شوراها و نواقصی که در این راستا دیده می شود ما را به سمت تخصصی تر شدن کرسی های شورای شهر رهنمون می شود . اتفاقات ناگواری که در خصوص تخریب ، صدمه به میراث فرهنگی و زیست محیطی ، حادشدن معضل ترافیک ، و …. در سال های اخیر و واکنش نامناسب برخی اعضای شورای شهر در خصوص موضوعی که در ان تخصص نداشته اند ، دلیلی ست بر لزوم بازنگری در قانون انتخابات شوراها و توجه وِیژه به حضور تخصص های مرتبط و لازم برای مدیریت یکپارچه .

اگر بخواهیم کارکردهای اصلی شورای شهر را به اختصار بیان نماییم، چنین خواهد بود؛

۱- سیاست گذاری و برنامه ریزی های بلند مدت و کلان شهری برای دست یابی به شهر مطلوب

۲- انتخاب شهردار و حمایت و پشتیبانی از شهرداری در اجرای برنامه ها

۳- کنترل و نظارت بر اجرای برنامه های مصوب و هدایت شهرداری در راستای تحقق اهداف

مطابق قانون بخشی از وظایف نمایندگان مردم در شورای شهر از طریق تشکیل کمسیون های تخصصی انجام می گردد. تعداد، عناوین و وظایف کمسیون های تخصصی شوراهای شهر صرف نظر از کمی تفاوت، تقریبا مشابه می باشد. ترکیب کمسیون های تخصصی شوراها به صورت کلی به قرار ذیر است:

کمیسیون شهرسازی- معماری

کمیسیون عمران و حمل و نقل

کمیسیون برنامه و بودجه

کمیسیون فرهنگی- اجتماعی

کمیسیون تلفیق و هماهنگی دستگاهها

کمسیون سرمایه گذاری

کلیه وظایف سیاستگذاری، برنامه ریزی و نظارتی شوراها از طریق کمیسیون های تخصصی رقم می خورد و هر یک از کمیسیونها می بایست شامل ترکیبی از تخصصهای مرتبط باشند.

با توجه به اینکه کمیسیون تلفیق عملا نقش هماهنگی بین دستگاه ها را به عهده دارد، فعالیت تخصصی برای آن قابل تصور نیست. از جهتی دیگر کمیسیون سرمایه گذاری نیز به دلیل تشابه وظایف، با کمیسیون برنامه و بودجه ، قابل جمع می باشد. بدین ترتیب عمده فعالیت های تخصصی شورا متوجه چهار کمیسیون عمران و حمل و نقل، برنامه و بودجه، فرهنگی- اجتماعی و شهرسازی- معماری می باشد. از این رو آنچه که در انجام بهینه امور مرتبط با شورای شهر اهمیت دارد، انتخاب اعضا ، متناسب با نیازهای تخصصی کمیسیونهاست. از کمیسیون های متشکل از افراد غیر متخصص و یا دارای تخصص های نامرتبط نمی توان انتظار فعالیت مناسب وموثر را داشت، همچنانکه تا کنون نیز چنین بوده است و عمده وقت شورا صرف حل اختلافات ناشی از فقدان زبان مشترک بین اعضای شورا و به دنبال آن فی مابین شهرداری و شورا گردیده است.

بنابر این ضرورت دارد نمایندگان شورای شهر به گونهای انتخاب شوند تا کلیه زمینه و تخصصهای مرتبط در کمیسیون های مذکور تامین گردد.

ابوذر توکل پور
فعال سیاسی و اجتماعی