یک سیل و چند روایت

فصلی نو – صیاد خردمند

درابتدای سال جاری، سیل حیات اجتماعی کشور را تحت شعاع قرار داد، جان عده ای از هم وطنان را گرفت و خسارت های فراوانی را به منازل، مزارع و زیرساخت های استان های مختلف رساند. در یادداشت پیش رو، چرایی و علت وقوع سیل را به کارشناسان محیط زیست واگذار میکنیم و تحلیل خود را از منظری سیاسی و اجتماعی ارائه میدهیم. از آنجایی که فجایعی مانند سیل، سیاست را استیضاح میکند و سیاست پیشه گان را به بوته نقد و پرسش می کشاند، روایت هایی در حول محور سیل یا هر حادثه طبیعی در حیات سیاسی و اجتماعی به جریان انداخته می شود که دارای اهمیت می باشند.

در ابتدا باید عنوان کرد سیل یک پدیده زیست محیطی است که مانند هر پدیده طبیعی در نسبتی معنادار با حیات اجتماعی انسان قرار دارد اما بعد از وقوع سیل یا حوادثی از این دست، به مدد گسترش رسانه ها، شبکه های اجتماعی موجی از تحلیل ها با زوایای دید متعدد به بررسی و ارزیابی می پردازند که گاها آمیخته به حب و بغض های سیاسی و همچنین مجهز به عینک ایدئولوژیک می باشند. به بیانی دیگر سیل از موضوعی زیست محیطی به سوژه سیاسی و اجتماعی برای گروه های سیاسی تبدیل میشود، در ادامه به ارائه و تحلیل روایت های گروه های مختلف سیاسی در رابطه با سیل اخیر می پردازیم.

با دقت بر جریان ها و گفت و شنود های حاکم بر بر حول محور بحران سیل میتوان این دیدگاه ها را در سه گروه منتقدان و موافقان دولت و همچنین گروه سوم( سایر نظرات) دسته بندی کرد.

منتقدان دولت: این گروه استدلال می کنند که دولت و نهاد های زیربط در ارتباط با سیل به خوبی عمل نکرده اند، این گروه براین باورند وقوع سیل را نمیتوان کنترل کرد اما میتوان آنرا مدیریت کرد ، منتقدان دولت براین باورند بعد از وقوع سیل یا زلزله در کرمانشاه سپاه، ارتش و نهاد های دیگر عملکرد بهتری نسبت به دولت داشته اند، باورمندان به این دیدگاه بیشتر به اقدامات بعد از وقوع حادثه تاکید می کنند و استدلال های آنها آنچنان به راههای پیشگری از چنین حوادثی استوار نیست.

گروه موافقان دولت: این گروه استدلال می کنند زلزله اخیر نه محصول بی مدیریتی دولت بلکه محصول سیاست های نادرست دهه های اخیر در کشور بوده است.سیل اخیر در ابتدا پیامد بارش غیره طبیعی و بعد در نتیجه از بین رفتن جنگل ها و پوشش گیاهی و بهره برداری های بی رویه از محیط زیست توسط نهاد های غیره پاسخگو و انتصابی در سالیان اخیر بوده است و دولت تنها ناچار بوده در زمینه کاهش خسارات و تخلیه زودتر از موعد مناطق در خطر سیل اقدام کند که تا حدود زیادی نیز در این زمینه موفق بوده است اما در زمینه پیشگیری از وقوع سیل باید به سیاست های کلان تر که از دست دولت خارج است رجوع کرد.

گروه سوم: مجموعه نظرات سایر گروه ها خود را از قطب بندی و جهت بندی های سیاسی حاکم در جامعه جدا می سازد و عنوان می کنند و عنوان می کنند سیل پیامد حکمرانی نادرست در همه بخش ها اعم از انتصابی و انتخابی آن می باشد . از نظر این گروه ها سیل زمانی به وقوع می پیوست که منابع ملی به مثابه نوعی کالا تلقی شدند و اره برقی به جنگل ها رسید، جاده ها به حریم رودخانه تجاوز کرد و تراکتور ها شیب ها و پوشش گیاهی را شخم میزدند، از نظرگاه این گروه نگرش علمی هیچگاه در توسعه شهرسازی ها حاکم نبوده و اکنون شهر و روستا ها در مقابل نظر سیل ایمن نمی باشند.
در سال ۱۳۹۶ بودجه سازمان هواشناسی در کشورهای مانند آمریکا، چین، ژاپن و آلمان به ترتیب ۴۲۰،۷۵۰، ۳۰۰۰،۴۰۰۰میلیون دلار بوده است اما بودجه سازمان هواشناسی کشور ما در همین سال ۳۰میلیون دلار بوده است . از دیدگاه این گروه ناتوانی مدیران مختلف در مدیریت بحران و ضعف حکومت مندی سبب شده است که مردم و سلیبریتی ها خود به میدان آمده و به کمک مناطق سیل زده بپردازند.
با بررسی و ارزیابی دیدگاه های گروه های مختلف میتوان چنین ارزیابی کرد نظرات کارشناسی شده همچنان حلقه مفقوده داستان می باشند و جریان های سیاسی در عین بیان بخشی از واقعیت ها نمی توانند ابعاد پنهان چنین مساله ای را عنوان کنند. اما فارغ از این نظرات میتوان در پایان عنوان کرد مدیریت بحران سیل پدیده ای میان نهادی و بین سازمانی می باشند. شهرداری ها، ستادبحران، سازمان محیط زیست، استانداری ها، و واحدهای نظامی و امنیتی و همچنین قوه قضائیه به اصول حکمرانی مطلوب پایبند باشند و در سیاست گذاری ها و امور اجرایی توجه جامعه محور و مسولیت مندانه داشته باشند.