یادداشتی از زینب (شیرین بانو) زرین-معضلی بنام قلیان میوه ای در مراکز گردشگری یاسوج

فصلی نو- زینب(شیرین بانو)زرین
شیوع مصرف قلیان در سال های اخیر در بین جوانان شهرمان، شهر طبیعت و سرسبزی، شهر درختان بلوط و طبیعت چشم نواز ناشی از بی اهمیت دانستن قلیان به عنوان یک ماده دخانی اعتیاد آور است به صورتی که استعمال آن توسط خانواده به صورت دست جمعی در محافل خصوصی و یا در اماکن عمومی و حتی مصرف آن در نوجوانان و جوانان به صورت نا آگاهانه زیاد شده است.

استفاده از قلیان بعنوان وسیله تفریحی و دردسترس بودن، عرضه روزافزون و شایع قلیان در اماکن تفریحی و رستوران‌ها و قهوه‌خانه‌ها با تنباکوهای میوه‌ای و معطر موجب گرایش نوجوانان و جوانان به سمت مصرف آن شده است.

باورهای غلط درموردمصرف قلیان که در جامعه وبخصوص جوانان ونوجوانان رواج داشته وباعث افزایش شیوع مصرف قلیان درجامعه بخصوص در بین دختران وزنان گردیده است
مقدار تنباکوی مصرفی در یک وعده قلیان معادل مصرف ۲۰ تا ۵۰ نخ سیگار است و به همین دلیل با افزایش سطح نیکوتین خون مصرف کننده به ظاهر تفننی برای رفع نیاز خود به روش سهل تری که همان مصرف سیگار است، روی می آورد.
بنابراین اعتیاد در قلیان کشی با روی آوردن به استعمال سیگار و اعتیاد به مصرف سیگار نمایان می شود.
تنباکوهای تحت عناوین میوه ای، عطری و اسانس دار علاوه بر ضرر عوارض به مراتب بیشتری نسبت به تنباکوی ساده دارند زیرا مواد آروماتیک ( ترکیبات حلقه ای) موجود در آن ها بر اثر حرارت زیاد خاصیت سرطان زایی و سمی فوق العاده ای پیدا می کنند.
به علاوه مزه و طعم مناسب و سهولت مصرف این گونه تنباکوها نسبت به تنباکوهای معمولی باعث افزایش گرایش بیشتر نوجوانان و جوانان به مصرف و ایجاد وابستگی به آن ها خواهد شد.
مصرف قلیان در اماکن سربسته مثل سفره خانه های سنتی یا قهوه خانه ها عوارض آن را دو چندان می کند و سلامت اطرافیان به ویژه کودکان و نوجوانان را در معرض خطر جدی قرار می دهد.
اسانس های مواد معطر استفاده شده در تنباکوهای معطر یا میوه ای حاوی هزاران ماده سمی ست و از آنجا که تنباکو حاوی فلزات سنگینی چون آرسنیک، کروم و سرب است در اثر حرارت دیدن آن در مجاورت ذغال، مقادیر زیادی از این فلزات سنگین آزاد می شود که سبب بروز بیماری های مزمن و خطرناک می شوند.
افرادی که قلیان می‌کشند باید از این واقعیت مطلع باشند که دود قلیان چون از آب رد می‌شود و مرطوب است مدت زمان بیشتری در ریه‌ها می‌ماند.مصرف قلیان موجب اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان و سرانجام به تسریع پوکی استخوان می انجامد.
کشیدن قلیان با تنباکوهای میوه ای که امروزه از آن استفاده میشود، از بدترین نوع توتون تهیه میشود و فرد را در معرض ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی و حملات تنفسی قرار میدهد.
براساس توصیه‌ها سازمان بهداشت جهانی، یک جلسه یک ساعته عادی قلیان فرد را در معرض حجم دودی ۱۰۰ تا ۲۰۰ مرتبه بیشتر نسبت به سیگار قرار می‌دهد. دود تنباکو حتی بعد از اینکه از آب رد می‌شود هنوز حاوی سطح بالایی از ترکیبات سمی مثل مونوکسیدکربن، قلزات سنگین و موادشیمیایی مضر است.
کشیدن قلیان موجب تنگی کیسه های هوایی یا برونشیت می گردد که مرحله پیشرفته آن موجب بیماریهای قلبی ریوی خواهد شد که قلب و ریه را با هم درگیر می کند و غیر از عروق قلب، موجب نارسایی بطن راست قلب گشته که این امر موجب کبودی رنگ پوست افراد، تورم کبد و تورم پا میشود. در چنین حالتی از تنفس راحت هوا محروم خواهد شد و تنفس در برخی موارد برای این افراد تنها با نصب کپسول اکسیژن ممکن می گردد.

استفاده از قلیان در بین نوجوانان و جوانان گسترش شدیدی داشته اما بسیاری از آنها در مورد زیان های قلیان اطلاعاتی ندارند و نمی دانند زیان یک بار مصرف قلیان ۲۰ برابر یک بسته سیگار است و اسانس های موجود در قلیان ها موجب بیماریهای ریوی و مشکلات تنفسی می شود.
مصرف قلیان در دهه های گذشته تنها مختص افراد مسن و به عبارتی پدربزرگ ها و مادربزرگ ها بود و معمولا زنان و دختران جوانان به سبب مسائل عرف جامعه به خود اجازه نمی دانند سمت استفاده از قلیان بروند اما در چند سال گذشته دختران جوانان تابوهای اجتماعی را زیر پا گذاشته و برای تفریح به قول خودشان به سمت قلیان کشیده شده اند.
استفاده از قلیان در بین نوجوانان و جوانان گسترش شدیدی داشته اما بسیاری از آنها در مورد زیان های قلیان اطلاعاتی ندارند و نمی دانند زیان یک بار مصرف قلیان ۲۰ برابر یک بسته سیگار است و اسانس های موجود در قلیان ها موجب بیماریهای ریوی و مشکلات تنفسی می شود.
متأسفانه اطلاعات کافی در مورد مضرات قلیان در جامعه ارائه نشده که جوانان استعمال آن را به عنوان تفریح برگزیده اند و استفاده از این وسیله تبدیل به یک رفتار اجتماعی شده است.

برای بررسی وضعیت کشیدن قلیان باید سری به سفره خانه ها و مراکز تفریحی زد.البته باید یاد آور شد که چایخانه هایی که در سطح شهر به ارایه قلیان می پردازند مختص آقایان است ولی در این راستا برخی از مراکز داخل شهر و اکثر رستورانهای برون شهری قلیان را به صورت خانوادگی نیز عرضه می کنند.افزایش درصد زنان و دختران نیز در این میان قابل توجه ست و هشداری جدیست…

قلیان، این وسیله کم‌ خرج، اما پرخطر این روزها پای ثابت تفریح بسیاری از جوانان و خانواده‌های شهرمان شده است ، قلیان‌کش‌های حرفه‌ای یک قانون نانوشته برای خود دارند، قانونی که از برخی باورهای نادرست رایج از قدیم تاکنون شکل گرفته است.
مصرف‌کنندگان قلیان به این دلیل در بین انواع دخانیات موجود در بازار به قلیان روی آورده‌اند که آن را کم‌خطرترین نوع مواد دخانی می‌دانند، غافل از این‌که آسیب کشیدن قلیان به مراتب ناگوارتر از سیگار است.

به طور کلی می توان عوامل اصلی گرایش جوانان به قلیان را موارد زیر عنوان کرد:
۱- سرخوردگی و نا امیدی نسبت به آینده
۲- نبود شادی و تفریح مناسب
۳- کم شدن مهارت اجتماعی جوانان
۴- بیکاری
۵- دوستان ناباب
۶- فراهم نبودن شرایط ازدواج
و غیره
در صورتیکه یک سیاست اجتماعی مدون برای جوانان و نوجوانان در سطح شهر به اجرا درآید میزان آسیب های اجتماعی به مراتب رو به کاهش خواهد گذاشت. باید در راستای کاهش گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف قلیان به عنوان یک سرگرمی گرایش به پارک‌های تفریحی و شهربازی‌ها و سایر اماکن تفریحی به عنوان یک سیاست اجتماعی در برنامه مدیران شهری و اجتماعی گنجانده شود.

چند پیشنهاد:
– مسئولان وزارت بهداشت و درمان با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش نسبت به برنامه ریزی آموزش دانش آموزان بر اساس الگو های آموزشی و بصورت مستمر جهت اصلاح باورهای غلط و پیشگیری از استعمال قلیان اقدام نمایند.
– قوانین پیشگیری از استعمال قلیان به خصوص در مورد نوجوانان بصورت جدی ومستمر تصویب و اجرا گردد.
– برنامه های آموزشی فراگیر از طریق رسانه های جمعی
– همکاری کلیه ارگانها جهت پر کردن اوقات فراغت جوانان به نحو مطلوب
– مشارکت همه جانبه دولت ، صنعت و دانشگاه جهت کاریابی و اشتغال مناسب جوانان
– بالا بردن سطح علمی و فرهنگی خانواده ها با اطلاع رسانی مناسب از طریق رسانه ها ، نصب بنر در سطح شهر و استفاده از بروشورهای آموزشی
– ایجاد مراکز تفریحی و ورزشی مناسب و بالا بردن انگیزه جوانان به سمت تفریحات سالم
_گسترش فرهنگ ورزش در بین جوانان و نوجوانان

سلامتی تاجی ست بر سر انسانهای سالم که فقط بیماران قادر به دیدن آن هستند.
با آرزوی سلامتی و تندرستی
امید که قدرشناس سلامتی و تندرستی خود باشید…
زینب(شیرین بانو )زرین-کارمند دانشگاه علوم پزشکی یاسوج-کاندید پنجمین دوره شورای شهر یاسوج