شهر یک مدرسه بزرگ (مهارتهایی که شهروندان را به صلح و آرامش می رساند)-مجید تیر بند
- شناسه خبر: 2344
- تاریخ و زمان ارسال: 24 مهر 1395 - 08:22
فصلی نو-مجید تیربند
وقتی صحبت از یک جامعه شهری می شود ،مجموعه ای ، از یک روابط ، پیچیده اجتماعی ،اقتصادی و فرهنگی همراه با تغییرات و تحولات نسبتا سریع و شتابان در ذهن ایجاد می شود . چرا که شهر متشکل از افرادی است که به لحاظ یک سری سنت و آداب ، رفتارها و شیوه های خاص زندگی به یکدیگر وابسته اند و به این وجوه اشتراک تعلق خاطر دارند . برای درک و تعمق هرچه بهتر از این همگرایی و اشتراک ، شهروندان نیاز به یک دستگاه حاکمه قوی دارند که بتوانند متناسب با موقعیت و بافت اجتماعی ، تاریخی ، جغرافیایی ، فرهنگی و مذهبی ، فضای زندگی شهری را به خوبی طراحی نمایند به گونه ای که همگان از هر طبقه و قشریا گروه سنی بتوانند نسبت به زیستگاه خود یعنی شهر احساس تعلق و وابستگی داشته باشند و شهر را خانه خویش بدانند .
رسیدن به این هدف بدون شک نیاز به یک عزم جدی دارد که نخستین مرحله آن آموزش شهروندی است این آموزش اگر بخواهد مفید و اثر بحش باشد ، نیاز به یک طرح جامع و دقیق یک گروه حرفه ای و متخصص جهت آموزش ، ابزارآلات و وسایل و امکانات آموزشی مناسب مکفی و نهایتا” یک سیستم کنترل و ارزشیابی و همچنین یک نظام تشویق و تنبیه کار آمد دارد که تمامی این مراحل به عنوان یک فرایند آموزش شهروندی تعریف و تبیین می شود .
بدون آموزش ، شهرنشینی به یک معضل و بلای ترسناک تبدیل خواهد شد و شهروندان ، ساکنان بی تفاوت و منفعل خواهند بود که برای بسیاری از امور شهری خود احساس مسئولیتی نشان نمی دهند و نظام حاکمه با سیستم های مربوط نظیر شهرداری ها و سازمانهای تابعه آنها باید جور این انفعال و بی تعهدی شهروندان را بکشندکه قطعا” این روند هزینه های فوق العاده ای را برای نظام اداره شهر تحمیل خواهد کرد و قطعا” آن نتیجه دلخواه حاصل نخواهد شد . تغییر و تحول سریع در شهرها ،گسترش شتابان محدوده شهرها ، هجوم مهاجران به حومه شهر، تنوع خدمات مورد نیاز شهروندان را به دنبال خواهد داشت . در این مقاله سعی شده ضمن پرداختن به ضرورت آموزش شهروندان ، شیوه های آموزش اثر بخش و نتیج و پیامد های آموزش اثر بخش و نتایج و پیامدهای آموزش شهروندی را مورد بحث قرار دهیم .
اهمیت آموزش شهروندی
مفهوم شهروندی و جامعه مدنی که همراه آن و وابسته به آن است بحث و نظرهایی را به دنبال داشته است . یکی از اصول اولیه شهروندی ، پذیرش قانون است و اینکه همه افراد در برابر قانون برابر هستند و هیچ برتری در این میان وجود ندارد . یکی دیگر از مقدمات شهروندی ، وجود فضای عمومی آزاد برای کنش آزادانه افراد است .
فضای عمومی ، هم می تواند محیط و مکانی خاص باشد (مانند پارک ، میدان ، خیابان ) و هم سازمان و نهادی که گفتگو ، اساس آنها را تشکیل می دهد (مثلا روزنامه و مجلس و.. ) فضای گفتگو، یعنی پذیرش حضور دیگری و قائل شدن به حقوق دیگران و احترام به آن حقوق .
با نگاهی به رفتارها و اعمال روزانه خود و اطرافیان متوجه می شویم که قانون در بسیاری از موارد نادیده گرفته می شود و این ناشی از بی اعتمادی افراد جامعه به دولت و حکومت است . یافته های جامعه شناسان این گفته را تایید می کند . این بدبینی که یک آموزه شده است ، موجب می شود که بسیاری از قوانین در شرایط مناسب زیر پا گذاشته شوند و فرد و گروههای مختلف خود را از شمول آن مستثنی بدانند .
هابرماس فیلسوف و جامعه شناس آلمانی ، جامعه مدنی و عرصه عمومی را جایگاه بحث ومجادله و گفتگو می داند و معتقد است اگر مناسبات موجود در آن مبتنی بر تفاهم ، کنش ارتباطی و رابطه درونی باشد این حوزه می تواند رهایی بخش بوده ، موجب رهایی انسان شود .
هانا آرنت که نظرهای او نقش موثر در بحث جامعه مدنی به معنای جدید آن دارد ، با تقسیم کردن فعالیتهای انسان به : ا- تلاش معاش ۲-کار ۳- عمل ، عالی ترین فعالیت بشری به مثابه شهروند را عمل دانسته است . منظور او شرکت افراد در عرصه عمومی و شرکت فعالانه در سرنوشت سیاسی خود است ، جامعه مدنی دارای ویژگیهایی است که بدون آن تحقق نمی یابد . یکی از خصوصیات جامعه مدنی وجود قوانین مدون رسمی است . اجتماعی شدن افراد جامعه به دو گونه ، پیروی از هنجارهای غیر رسمی و هنجارهای رسمی (قانون) صورت می پذیرد . در جامعه مدنی هنجارهای رسمی یعنی قوانین تسلط نسبی دارند اگرچه هنجارهای غیر رسمی مراحل مختلف اجتماعی شدن همچنان دارای نقش و اهمیت هستند . یکی دیگر از خصوصیات جامعه مدنی وجود سازمانهای غیر دولتی است . این سازمانها رابطه بین افراد جامعه و حکومت مرکزی تلقی می شوند و وکارکرد آنها تعدیل خواسته های دو طرف است .در بعد عملی ، تصمیمات اتخاذ شده در شهر ، به مرحله اجرا در می آید و شهروندان برای پذیرش رفتارهای جدید آماده می شوند . این نوع آموزش توان انجام سه عمل را به طور همزمان داراست : اولا می تواند با آن گروهها و اقشار بی سواد شهری را باسواد نمود . ثانیا” به آنها آموزشهای حرفه ای داده تا بتوانند در جامعه شهری درآمدی داشته باشند و امرار ومعاش کنند . در صورت نبود این آموزشها ، مشاغل کاذب در شهر افزایش خواهد یافت . ودر مرحله سوم ، آموزش در زمینه اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی ارائه می شود که در حقیقت بالا بردن دانش ، بینش و توان شهروندان ، فلسفه چنین آموزشی است.
آموزشها چگونه اثر بخش می شود؟
قبل از پرداختن به مباحث برنامه ها و شرایط ، باید اصولی را که به اثر بخشی آموزشها کمک می کند و اثر گذار است به روشنی مطرح کرد . اولا آموزشهایی که به شهروندان داده می شود ، باید تابع اهدافی از قبیل رشد اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی و حرفه ای شهروندان باشد تا بتواند به این وسیله امکان بهره برداری و استفاده عملی از مهارتهای آموخته شده را در زندگی روزمره دارا باشد .
ثانیا:در این آموزشها اصول و مباحث نظری و عملی و آموزشی با یکدیگر ادغام می شود و آموزش شهروندان با آگاهی بخشیدن آموزش حرفه ای آنها ترکیب می شود . این آموزش باتوجه به ماهیت و ویژگیهای خود نمی تواند نتیجه فعالیت موسسه ای خاص باشد ،بلکه با همکاری نزدیک و مستقیم سازمانها و مسئولان بخش های مختلف اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی نیاز دارد . زیرا اجرای این برنامه عملکردی است همه جانبه و در بر گیرنده کلیه ابعاد آموزشی شهروندان است. که بر اساس ویژگیهای فردی ، اجتماعی ، اقتصادی و حرفه ای شهروندان صورت خواهد گرفت و باید جز برنامه های عمرانی قلمداد شود . این امر با توجه به مسایل و مشکلات جامعه شهری همچنین شرایط موجود در آن ضروری به نظر می رسد .
نکته دیگر اینکه در مدت کوتاه زمانی و به صورت فشرده برای شهروندان ارائه می شود . ولی تعطیل نمی شود بلکه این شهروندان هستند که در صورت نیاز به این سمت هدایت می شوند .
مجید ریاحی پور (تیربند) مدرس دانشگاه و دانشجوی دکترای جغرافیا وبرنامه ریزی شهری
ارسال دیدگاه
نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد